B - Onderzoek van Provinciale argumenten - Beoordeling Interpretaties GS
Wat klopt er van de argumenten voor een Cemt V vaarweg, en wat niet? Want hoewel ze gebaseerd zijn op ‘onderzoeksrapporten’, zijn de ‘interpretaties’ ervan zeker zo belangrijk.
Commentaar van Vaarweg Drachten Forum berust op factchecks. De resultaten daarvan vind je terug in onderstaand schema, van waaruit gemakkelijk heen en weer te surfen is :
Centraal een korte Samenvatting, en daar omheen Inleiding, Onderzoeken, Interpretaties door GS-Fryslan en Criteria.
Verwijzingen naar deze Criteria kom je dan tegen als (rode cijfers) of (woorden).
Voor een snelle oriëntering in de resultaten hiervan, ga je naar “Fabels en Feiten” op onze homepage.
Wat klopt er van de argumenten voor een Cemt V vaarweg, en wat niet? Want hoewel ze gebaseerd zijn op ‘onderzoeksrapporten’, zijn de ‘interpretaties’ ervan zeker zo belangrijk.
Commentaar van Vaarweg Drachten Forum berust op factchecks. De resultaten daarvan vind je terug in onderstaand schema, van waaruit gemakkelijk heen en weer te surfen is :
Centraal een korte Samenvatting, en daar omheen Inleiding, Onderzoeken, Interpretaties door GS-Fryslan en Criteria.
Verwijzingen naar deze Criteria kom je dan tegen als (rode cijfers) of (woorden).
Voor een snelle oriëntering in de resultaten hiervan, ga je naar “Fabels en Feiten” op onze homepage.
Bestuurlijke interpretaties van Onderzoeksresultaten (B)
Met ‘onderzoek’ kan je alle kanten op - met goed onderzoek niet
Vaarweg Drachten Forum is in het leven geroepen, om de argumenten die GS-Fryslân aandragen om hun vaarwegbeleid te rechtvaardigen, op feitelijkheid te controleren.
Ter staving van hun beleidsvoorstel presenteren GS hun interpretatie van de resultaten van veelal door hen aangevraagd onderzoek op www.fryslan.frl .
Dit maakt, dat er heel wat te factchecken is. Natuurlijk eerst de onderzoeken zelf (A):
- (A) - De onderzoeken zelf, waarbij het ons gaat om de kwaliteit van het onderzoek, en daarmee van de feitelijke resultaten. Onze checks van de onderzoeken vind je hier.
Maar ook (B), het onderwerp van deze webpagina hieronder. (B) gaat over:
- (B) - De interpretatie van de onderzoeksresultaten door GS, zoals die op de website Fryslan.frl staan. Onze webpagina hieronder gaat over (B).
Zowel bij de beoordeling van de verschillende onderzoeken (A) als bij de beoordeling van de GS interpretaties (B), hanteert ons Forum onderzoekcriteria, welke je hier kunt vinden. Vooral in de interpretaties (B), meer nog dan bij (A), vind je afwijkingen van de criteria; reden om betreffend criterium in de vorm van ‘zijn’ (tekst) of (cijfers) er bij te vermelden.
Als we op www.fryslan.frl kort nagaan wat daar genoemd staat onder Vaarwegen in Fryslân , dan komen we in de verschillende pdf’s menig recent onderzoek tegen dat als fundering voor GS beleid moet dienen. Daarbij blijkt het vooral te gaan om de GS-interpretatie van onderzoeksresultaten. Het bleek erg nuttig om die interpretaties eens tegen het licht te houden, met voornoemde onderzoeks-criteria in het achterhoofd:
De haven van Drachten zal ook zonder Cemt Va goed bereikbaar blijven voor alle oudere en nieuwe schepen t/m Cemt IV. Het Hegewarren milieu staat los van dit alles.
Met ‘onderzoek’ kan je alle kanten op - met goed onderzoek niet
Vaarweg Drachten Forum is in het leven geroepen, om de argumenten die GS-Fryslân aandragen om hun vaarwegbeleid te rechtvaardigen, op feitelijkheid te controleren.
Ter staving van hun beleidsvoorstel presenteren GS hun interpretatie van de resultaten van veelal door hen aangevraagd onderzoek op www.fryslan.frl .
Dit maakt, dat er heel wat te factchecken is. Natuurlijk eerst de onderzoeken zelf (A):
- (A) - De onderzoeken zelf, waarbij het ons gaat om de kwaliteit van het onderzoek, en daarmee van de feitelijke resultaten. Onze checks van de onderzoeken vind je hier.
Maar ook (B), het onderwerp van deze webpagina hieronder. (B) gaat over:
- (B) - De interpretatie van de onderzoeksresultaten door GS, zoals die op de website Fryslan.frl staan. Onze webpagina hieronder gaat over (B).
Zowel bij de beoordeling van de verschillende onderzoeken (A) als bij de beoordeling van de GS interpretaties (B), hanteert ons Forum onderzoekcriteria, welke je hier kunt vinden. Vooral in de interpretaties (B), meer nog dan bij (A), vind je afwijkingen van de criteria; reden om betreffend criterium in de vorm van ‘zijn’ (tekst) of (cijfers) er bij te vermelden.
Als we op www.fryslan.frl kort nagaan wat daar genoemd staat onder Vaarwegen in Fryslân , dan komen we in de verschillende pdf’s menig recent onderzoek tegen dat als fundering voor GS beleid moet dienen. Daarbij blijkt het vooral te gaan om de GS-interpretatie van onderzoeksresultaten. Het bleek erg nuttig om die interpretaties eens tegen het licht te houden, met voornoemde onderzoeks-criteria in het achterhoofd:
- Memo Afwegingen vaarweg Drachten 20191007 . De Inleiding van dit memo gaat uit van een vaarweg door de Hegewarren (een veenweide-enclave binnen natuurgebied de Alde Feanen) als ‘beter’ alternatief voor de huidige vaarweg; zogenaamd beter in opzichten als milieu, natuur en veiligheid. Over veiligheid staat daar (en hieronder) nog een memo. In deze Afwegingen wordt verder niet ingegaan op milieu en natuur, eenvoudigweg omdat nergens uit blijkt dat een nieuwe vaarweg daar ‘beter’ voor zou zijn - naar een afweging in effecten op natuur en milieu is vrijwel geen onderzoek gedaan. Het enige dat wél duidelijk is, is dat een ondergelopen Hegewarren gunstig is als waterberging voor het Wetterskip. Het argument dat kwel vanuit de Alde Feanen daar voor 'verdroging' zou zorgen is hydrologisch echter weerlegd. Maar een vergelijkend onderzoek tussen de natuur-, milieu- en veiligheids-effecten van de huidige vaarweg en het alternatief door de Hegewarren ontbreekt ten enenmale (7). De indruk die gewekt wordt als zouden deze effecten positief uitpakken, mist onderbouwing.
- Hoewel in Afwegingen bijna zijdelings verwezen wordt naar het Procap rapport (slechts bij ‘kostenbesparing’), is het meest essentiële deel van de Provinciale plannen: de zgn. ‘meekoppelkansen’ op Procap gebaseerd. Terwijl de aspecten hierin juist onderwerpen zijn waarin Procap expertise mist (“Dit document is dan ook geen brede omgevingsvisie”). ‘Meekoppelkaping’ zou een meer passend woord hiervoor zijn, want het gaat om het aaneenkoppelen van totaal los van elkaar staande onderwerpen als vaarweg en milieu, puur vanuit enkele private financiële belangen. Met als resultaat schade voor natuur en recreatie.
- Dit is een duidelijk voorbeeld van ‘cherry picking’ door GS-Fryslân, ook wel ‘selectief winkelen’ genoemd:
je pikt uit onderzoeksresultaten datgene op wat jou van pas komt, en de rest negeer je domweg. Voor GS vormen ‘meekoppelkansen’ de ‘cherry’. - In deze Memo wordt geen melding gemaakt van meerdere interessante opties die Procap inbracht vanuit een meer regionale visie in ‘Ruimtelijke Ordening’ (zoals overslagterminals, hoe en waar). Dit zou juist voor GS interessant moeten zijn. Maar GS interpreteert dit slechts op het lokale niveau van Drachten en Heerenveen.
- Onderzoeksrapport veiligheid op de vaarwegen Drachten en Heerenveen 20191007 - Onderzoek Vaarweg Drachten - Uitgevoerd op verzoek van PS, in opdracht van GS.
- “Dit onderzoek is gedaan in nauwe samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen”, staat er, wat, snel lezend, de indruk wekt van ‘uitgevoerd door de RUG’ (7).
Voor menig PS lid zal dit statement voldoende zijn om te denken, dat zij zich hier niet meer in hoeven te verdiepen – wsch. ook de bedoeling van de opdrachtgever ? Maar dat verdiepen is juist wél nodig, want …. - Want de onderzoeker blijkt psycholoog te zijn, zonder enige ervaring met varen (5).
- Het rapport beschrijft meerdere onderzoekjes, waarin de criteria 1 t/m 5 flinke haperingen vertonen. Ook de Doelstelling was niet duidelijk en onderzoekscriteria waren tevoren niet vastgelegd (Striktheid), (Eenvoud).
- “Dit onderzoek is gedaan in nauwe samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen”, staat er, wat, snel lezend, de indruk wekt van ‘uitgevoerd door de RUG’ (7).
- Op het Internet komen we jammer genoeg weinig goede info over veiligheid tegen – wel wát bij ‘Varen Doe Je Samen’ waarvan het erg jammer is, dat ook zij verweven zitten in een web van belanghebbende partners (6). Op onze website is over de bedoelde (On)veiligheid wel het nodige te vinden.
- Memo Kosten bedrijfsverplaatsing . Dit heet onderzoek te zijn, maar onafhankelijk is het geenszins. PS vroeg GS wat het zou kosten om bedrijven naar het PM-kanaal te verplaatsen. Daarop verzocht GS een bedrijf uit Drachten en Heerenveen (!) om ‘onafhankelijk onderzoek’ te doen. Dit bedrijf vroeg aan de bulk-bedrijven zélf (5, 6) om opgave te doen van zulke verplaatsingskosten – bedrijven die het ‘gedoe’ van verhuizing natuurlijk (nog) helemaal niet zien zitten. Duidelijk zal zijn, dat uit zulke gegevens geen betrouwbare calculatie te maken is.
- Opmerkelijk trouwens, dat in de Staten-vergadering deze afwijzing van bedrijfsverplaatsing door GS zelfs geen onderwerp van discussie was: De voorzitter constateerde zonder blikken of blozen dat verplaatsing te kostbaar was (7) en hamerde het af. PS werd simpelweg voor het blok gezet – en protesteerde niet (!?), terwijl GS hier belangen (6) wel heel opzichtig verstrengelde.
- Memo Aanvullende informatie biedt ons niet veel nieuws.
- Sm. wethouder Robert Bakker, adept van Kijlstra Beton (6), is inmiddels opgestapt.
- In deze GS memo weer iets over veiligheid, waarbij verwezen wordt naar een watersport-brochure uit 2019 (die hyperlink werkt niet, maar deze wel), opgesteld door het niet onafhankelijke ‘Varen doe je samen’ (6 zie boven, onder “Onderzoeksrapport veiligheid”). Daarin veel nuttige informatie, ook over veiligheid voor recreanten, maar nauwelijks in relatie tot vaarwegen en de bedreigende situaties die daarin door de beroepsvaart kunnen ontstaan (vooral ook voor zeilers).
- De ‘provinciale inzet’ qua veiligheid (blz 9) beperkt zich tot de beroepsvaart (1,4,5).
- In de bladzijden hierna volgt de vermenging van vaarweg met gebiedsontwikkeling, opportunistisch als ‘meekoppelkansen’ aangeduid (Eenvoud, 6).
- Aardig om nog op te merken is, dat het kaartje ‘Recreatieve drukte’ op blz 12 laat zien, dat er in de Ee-meren kennelijk nog een wereld te winnen valt (8) voor watersport-ondernemers (óverzicht), een onderwerp dat vrijwel nog buiten de scoop van zowel de Provincie als van Smallingerland valt.
- Bij de ‘binnengekomen stukken’ ontbreekt elke inbreng van Vaarweg Drachten Forum. Reden? Door alle factchecks inmiddels te kritisch geworden voor GS?
- In deze memo iets over ‘kleine schepen’, maar daar is ook een apart Memo over:
- Memo Trends voor klasse IV schepen, niet een serieus onderzoek, maar een ‘quickscan’ door ‘AA-planadvies’, een eenmansbedrijf dat in 2019 speciaal door GS is ingehuurd ‘omdat GS twijfelde” (??) aan Procap’s visie dat kleine schepen zullen voortbestaan.
- En zowaar, in deze quickscan komt AA tot de conclusie, dat Cemt IV zal verdwijnen ! Op het internet is veel te vinden over de toekomst van kleinere schepen, maar AA-planadvies weet dat kennelijk niet te vinden. (Over kleine schepen vind je veel hier).
- Daarmee lijkt deze ‘quickscan’ vooral bedoeld als ‘excuus’ voor GS om zich niet met kleine schepen bezig te hoeven houden, en is daarmee een vrijbrief om een Cemt Va vaarweg naar Drachten toch te realiseren.
- Die ‘twijfel’ bij GS aan Procap, op een onderwerp waar deze consultant wél goed in thuis is, is een mooi voorbeeld van ‘net zo lang zoeken tot je een onderzoeker vindt, die zich aan jouw wensen aanpast’ (3).
- Rapport Procap (2018 - gespecialiseerd consultant 35 man) blijkt trouwens goed geïnformeerd over de ‘ontwikkelingen in de scheepvaart’. Het ziet daarin een goede toekomst voor Cemt IV schepen en vaarwegen (blz 9). Daarbij hint Procap al op de Europese ontwikkeling van kleinere (Cemt III) flexibel in te zetten duwbakken die zowel container- als bulktransport voor hun rekening kunnen nemen (zie ook onder).
- Overigens houden noch Procap noch AA al rekening met het veranderende klimaat en de daardoor veranderende waterstanden. Het is een extra factor die de vraag naar minder grote en daarmee minder diepstekende schepen alleen maar doet toenemen.
- Memo Alternatieve mogelijkheden vaarwegen Drachten en Heerenveen (okt. 2019) rept even van die kleinere duwbakken met eigen aandrijving in België, maar omdat “de Nederlandse binnenvaart-branche tegen is”, lijkt dit punt niet meer interessant voor GS. Daarmee laat deze memo onbesproken dat deze nog jonge ontwikkeling niet zomaar een Vlaamse hobby is, maar al onderdeel is van Europees beleid m.b.t. noodzakelijke flexibiliteit en klimaatontwikkeling. Ook bij Nederlandse schippers dringt dit inmiddels door.
- Opmerkelijk in deze Memo zijn twee opmerkingen, die het huidig GS-streven van een kanttekening voorzien: “Het aantal Klasse III schepen dat gebruik maakte van de vaarweg Drachten is tussen 2011 en 2017 toegenomen van ruim 400 naar circa 600”
- – en – “Het aantal (ton) in Drachten geloste goederen is in 2018 met 8,7% gedaald ten opzichte van het jaar 2016” (gegevens Panteia).
- Dit is een trend die zich daarna voortgezet heeft, en waarschijnlijk ook de toekomst zal raken, gezien de ontwikkelingen in circulariteit in landbouw (afname omvang veestapel, veevoer, landbouwgif en kunstmest van elders) en in de betonindustrie - waarvoor in Drachten een sterke afname te verwachten is.
- Deze hele Memo Alternatieve mogelijkheden wordt gekenmerkt door één grote blinde vlek, te weten: ‘Ruimtelijke Ordening’ (overzicht), terwijl dit (Grondwettelijk) een hoofdtaak is van Provinciale Staten. Planologisch wordt Ruimtelijke ordening helder omschreven als “het zoekproces voor de ruimtelijke inrichting van een veranderende samenleving en het maken van keuzes hoe en waar functies tot hun recht komen, vooral met het oog op lange(re) termijn ontwikkeling, inclusief de reflectie daarop" (Wikipedia); ‘Functies’ staan hierin dus centraal. GS houdt zich hier echter helemaal niet mee bezig, althans niet qua infrastructuur op provinciaal niveau. Niet met het zoeken naar hoe en waar in de provincie functies (in dit geval overslag en distributie) het best tot hun recht kunnen gaan komen in een veel meer geautomatiseerde toekomst.
- GS beperkt zich tot het beschermen van de winstmarges van enkele Drachtster industrieën, die eisen dat hun honderd jaar oude plek bereikbaar gemaakt wordt voor nóg grotere schepen.
- Die GS-fixatie op bestaande havens en hun lokale mogelijkheden blokkeert GS in hun mogelijkheid om serieus aandacht te besteden aan de potentiële mogelijkheden, die Procap noemt voor een (of enkele) overslag-terminals aan het PM-kanaal. Op Grouw na valt voor GS alles af ‘omdat ze te ver van Heerenveen’ liggen of ‘geen aansluiting op het spoor’ hebben (tabel 3). Terwijl bij het ‘zoeken naar waar functies tot hun recht komen’ (Ruimtelijke Ordening) natuurlijk niet uitgegaan dient te worden van bestaande havensteden als Heerenveen en Drachten, beide liggend aan het eind van een dode zijarm van de hoofdvaarweg. Overigens zou op meerdere van de in afb 1 genoemde locaties (+ Fonejacht als niet genoemde) een spooraansluiting binnen een bereik van 4 tot 6 km gemaakt kúnnen worden – kostbaar maar niet uitgesloten.
- Het mag toch op z’n minst verbazen, dat GS-Fryslân het (kostbare) Procap rapport vooral volgt op punten waar Procap expertise mist, en dit rapport juist negeert op punten waarop Procap wél veel in te brengen heeft, zoals Ruimtelijke Ordening / infrastructuur / logistiek en ‘Trends voor de scheepvaart’. Oh ja, en natuurlijk die bereikbaarheid van Drachten en Heerenveen voor Cemt Va, maar dat was al in eerdere onderzoeken uitgeplozen.
- Een heet hangijzer in de vaarwegplannen zou ‘werkgelegenheid’ zijn. B&W Smallinger-land noemt in haar ‘bestuursdocument’ (mrt 2018) dat met het al dan niet doorgaan van een Cemt Va vaarweg 5000 arbeidsplaatsen zijn gemoeid (7). Maar omdat het bij een Cemt Va vaarweg voor Drachten alleen om bulkoverslag en -verwerking gaat, betreft het vnl. drie bedrijven, en gaat GS uit van 500 arbeidsplaatsen, 1/10e deel dus van de opgave van B&W.
Dit aantal van 500 is blijkens de door ons achterhaalde officiële gegevens nog steeds veel te ruim genomen, maar als je iedereen die ook maar iets aan de bulkverwerkers verdient erbij optelt, zou je misschien wel in de buurt van die 500 kunnen komen.
En vanuit regio-perspectief: Als deze bulk-bedrijven zouden verkassen, zullen de meeste werknemers gewoon in dienst kunnen blijven, omdat alle alternatieve locaties op nog geen half uur rijden vanaf Drachten liggen.
Daarbij kon een bulk-bedrijf als Kijlstra niet garanderen, dat het over dertig jaar nog in Drachten gevestigd zal zijn, wat heel recent (21-9-2021) nog eens bleek uit de halvering van het personeelsbestand (Omrop Fryslân). - Ook het project ‘Co-creatie’ bevat ‘onderzoek’. In een duidelijk omkaderde opdracht van GS hebben een aantal professionals vanuit hun beroepsprofiel eigen know how en soms ook onderzoek ingebracht. Dat kan goed uitpakken, zoals de bijdrage over historie en ecologie van de Hegewarren, en hun verslag ‘Water als basis’.
- Maar ook hier is ‘veiligheid’ weer ‘kind van de rekening’ geworden, doordat ‘water-sport’ kennelijk niet tot de expertise van betreffende onderzoeker behoort, en hij dit niet meenam in zijn onderzoek (5).
Hiermee kregen we alleen een voor de binnenvaart zélf veilig traject gepresenteerd. - Het concept ‘co-creatie’ op zich behoeft overigens ook een kritische benadering. Het combineren van zoveel ideeën en meningen van zoveel mensen, ambtelijk, professionals en burgers, maakt dit een gecompliceerd project (Eenvoud).
Terwijl GS dit traject met een sterke voorkeur aanstuurt (2, 3).
- Maar ook hier is ‘veiligheid’ weer ‘kind van de rekening’ geworden, doordat ‘water-sport’ kennelijk niet tot de expertise van betreffende onderzoeker behoort, en hij dit niet meenam in zijn onderzoek (5).
De haven van Drachten zal ook zonder Cemt Va goed bereikbaar blijven voor alle oudere en nieuwe schepen t/m Cemt IV. Het Hegewarren milieu staat los van dit alles.
