Onderaan deze pagina staat een foto van de LC pagina. Daaronder nog twee kaartjes uit het Co-creatie-rapport.
2022-02-19 in LC: Landbouwpolder bij Oudega wordt moeras
Pieter Atsma
De landbouwpolder Hegewarren bij Oudega (Sm.) wordt grotendeels onder water gezet, met een moerasgebied, open water en 110 nieuwe recreatiewoningen. Dat voorstel wordt aan de Friese politiek voorgelegd.
Het onder water zetten van landbouwpolder Hegewarren levert de meeste CO2- en stikstofwinst op, natuur en recreatie krijgen een impuls en het waterbeheer wordt veel goedkoper. Argumenten genoeg om te kiezen voor de meest vergaande van de twee toekomstkeuzes voor de polder, vinden provincie, gemeente Smallingerland en Wetterskip. De Hegewarren moet de komende jaren voor zo’n 46 miljoen euro worden ontpolderd en opnieuw ingericht.
De toekomst van de landbouwpolder van zo’n 360 hectare staat al decennia ter discussie. Overheden willen nu knopen doorhakken, vooral met het oog op het gemiddeld 2 meter dikke veenpakket: ze willen haast maken om verdere inklinking te voorkomen. Daarnaast speelt de ligging naast De Alde Feanen mee. Het uitkopen van de zes melkveehouderijen in de polder zou daar veel stikstofruimte opleveren.
Een inspraakproces leidde vorig jaar tot twee mogelijkheden: ontpolderen en omvormen tot moerasgebied, of het waterpeil verhogen waarbij de polder grotendeels in stand blijft. In het laatste geval zouden er nog enkele veehouders kunnen blijven.
Bestuurders kiezen nu dus voor ontpoldering, vooral omdat dat de meeste natuurwinst oplevert. Daarnaast speelt de toekomstbestendigheid mee: ze vrezen dat anders op termijn toch weer opnieuw discussie zal ontstaan over het gebied.
Alleen op het oostelijke en westelijke deel blijven delen van de polder behouden. Het oostelijke deel, bij hotel-restaurant Ie-Sicht, wordt nog meer gericht op recreatie. Daar komt een recreatiedorp met vijftig huisjes, en verspreid over het moerasgebied moeten zestig recreatie-arken komen. De verkoop van die huizen en arken vormt een pijler in de financiering van het plan.
Westelijk blijft buurtschap Sitebuorren behouden, vanwege de cultuurhistorische waarde. Het waterpeil gaat daar wel flink omhoog. Sitebuorren wordt bereikbaar via een nieuw fietspad.
In de Hegewarren wonen zeven boeren, zes melkveehouders en een paardenhouder, en een rietwin-ondernemer. Zij moeten nu allemaal vertrekken. De bewoners hadden zich daar al bij neergelegd, zegt hun woordvoerder Willem Tabak. ,,Ek mei it twadde plan hienen sy hjir gjin takomst mear sjoen. Dan hast oer tsien jier nei alle gedachten dochs wer deselde diskusje.”
Henk de Vries van It Fryske Gea zegt dat de natuurorganisatie positief is over herinrichting, vooral ook omdat hiermee verdere verdroging van De Alde Feanen kan worden voorkomen. Hij wijst nog wel op het stuk blauwgrasland van It Fryske Gea midden in de polder. Dat is beschermde natuur, zegt hij, die niet zomaar ergens anders kan worden gecreëerd. De Vries rekent erop dat daar nog wel een oplossing voor komt. ,,It is seldsum en ûnferfangber. In apart polderke is de iennige mooglikheid. Mar dêr sjoch ik wol kânsen foar.”
De herinrichting moet na de besluitvorming verder worden uitgewerkt. Het is ook nog niet tot in detail uitgewerkt hoe de 46 miljoen euro precies bijeen wordt gebracht. Wel is duidelijk dat vooral wordt gekeken naar fondsen, onder meer voor behoud van veen en de vermindering van stikstofuitstoot. Daarvan ligt in elk geval vijftien miljoen al klaar.
Verder moet de verkoop van CO2-certificaten extra geld opleveren, plus dus de verkoop van de recreatiewoningen en -arken. Een ruwe inschatting zou uitwijzen dat er nog een tekort is van een kleine twee miljoen.
Gedeputeerde Douwe Hoogland schrijft in zijn Statenvoorstel dat de stikstofuitstoot straks met 99 procent afneemt. Navraag leert dat daarbij alleen de uitkoop van de zes melkveehouders is meegerekend. Extra stikstofuitstoot door bijvoorbeeld bouw en gebruik van de recreatiewoningen is er niet in meegenomen, laat woordvoerder Silvia Hania desgevraagd weten. Die moet nog worden onderzocht.
Verder zou de CO2-uitstoot van het veen, berekend op 16.000 ton per jaar, met 77 tot 86 procent kunnen worden teruggebracht. Bij die cijfers baseert men zich op een onderzoek uit 2017 dat elders in het land, niet in de Hegewarren zelf dus, is uitgevoerd.
Het voorstel wordt de komende maanden besproken in Provinciale Staten, gemeenteraad en het waterschapsbestuur. Snel daarna komt nog een volgende discussie: de vraag of in het gebied ook een nieuwe vaarweg naar Drachten moet komen. De gemeente wil dat graag en ook Earnewâld heeft er wel oren naar, omdat dan de beroepsvaart niet meer door De Alde Feanen hoeft.
It Fryske Gea is er nog niet uit of ze daar voor of tegen is, zegt De Vries: daarvoor wil hij eerst een uitwerking zien met alle voor- en nadelen.
Later wordt ook gekeken of nog extra vaarwater voor de recreatievaart wenselijk is. Dat zou tot tien miljoen euro extra kosten.
Er is waarschijnlijk nog genoeg tijd om daarover na te denken. Mede doordat gaswinner Vermilion nog jarenlang rechten heeft in het gebied, kan het nog decennia duren tot de ontpoldering klaar is. Gerekend wordt op afronding tussen 2045 en 2050
2022-02-19 in LC: Landbouwpolder bij Oudega wordt moeras
Pieter Atsma
De landbouwpolder Hegewarren bij Oudega (Sm.) wordt grotendeels onder water gezet, met een moerasgebied, open water en 110 nieuwe recreatiewoningen. Dat voorstel wordt aan de Friese politiek voorgelegd.
Het onder water zetten van landbouwpolder Hegewarren levert de meeste CO2- en stikstofwinst op, natuur en recreatie krijgen een impuls en het waterbeheer wordt veel goedkoper. Argumenten genoeg om te kiezen voor de meest vergaande van de twee toekomstkeuzes voor de polder, vinden provincie, gemeente Smallingerland en Wetterskip. De Hegewarren moet de komende jaren voor zo’n 46 miljoen euro worden ontpolderd en opnieuw ingericht.
De toekomst van de landbouwpolder van zo’n 360 hectare staat al decennia ter discussie. Overheden willen nu knopen doorhakken, vooral met het oog op het gemiddeld 2 meter dikke veenpakket: ze willen haast maken om verdere inklinking te voorkomen. Daarnaast speelt de ligging naast De Alde Feanen mee. Het uitkopen van de zes melkveehouderijen in de polder zou daar veel stikstofruimte opleveren.
Een inspraakproces leidde vorig jaar tot twee mogelijkheden: ontpolderen en omvormen tot moerasgebied, of het waterpeil verhogen waarbij de polder grotendeels in stand blijft. In het laatste geval zouden er nog enkele veehouders kunnen blijven.
Bestuurders kiezen nu dus voor ontpoldering, vooral omdat dat de meeste natuurwinst oplevert. Daarnaast speelt de toekomstbestendigheid mee: ze vrezen dat anders op termijn toch weer opnieuw discussie zal ontstaan over het gebied.
Alleen op het oostelijke en westelijke deel blijven delen van de polder behouden. Het oostelijke deel, bij hotel-restaurant Ie-Sicht, wordt nog meer gericht op recreatie. Daar komt een recreatiedorp met vijftig huisjes, en verspreid over het moerasgebied moeten zestig recreatie-arken komen. De verkoop van die huizen en arken vormt een pijler in de financiering van het plan.
Westelijk blijft buurtschap Sitebuorren behouden, vanwege de cultuurhistorische waarde. Het waterpeil gaat daar wel flink omhoog. Sitebuorren wordt bereikbaar via een nieuw fietspad.
In de Hegewarren wonen zeven boeren, zes melkveehouders en een paardenhouder, en een rietwin-ondernemer. Zij moeten nu allemaal vertrekken. De bewoners hadden zich daar al bij neergelegd, zegt hun woordvoerder Willem Tabak. ,,Ek mei it twadde plan hienen sy hjir gjin takomst mear sjoen. Dan hast oer tsien jier nei alle gedachten dochs wer deselde diskusje.”
Henk de Vries van It Fryske Gea zegt dat de natuurorganisatie positief is over herinrichting, vooral ook omdat hiermee verdere verdroging van De Alde Feanen kan worden voorkomen. Hij wijst nog wel op het stuk blauwgrasland van It Fryske Gea midden in de polder. Dat is beschermde natuur, zegt hij, die niet zomaar ergens anders kan worden gecreëerd. De Vries rekent erop dat daar nog wel een oplossing voor komt. ,,It is seldsum en ûnferfangber. In apart polderke is de iennige mooglikheid. Mar dêr sjoch ik wol kânsen foar.”
De herinrichting moet na de besluitvorming verder worden uitgewerkt. Het is ook nog niet tot in detail uitgewerkt hoe de 46 miljoen euro precies bijeen wordt gebracht. Wel is duidelijk dat vooral wordt gekeken naar fondsen, onder meer voor behoud van veen en de vermindering van stikstofuitstoot. Daarvan ligt in elk geval vijftien miljoen al klaar.
Verder moet de verkoop van CO2-certificaten extra geld opleveren, plus dus de verkoop van de recreatiewoningen en -arken. Een ruwe inschatting zou uitwijzen dat er nog een tekort is van een kleine twee miljoen.
Gedeputeerde Douwe Hoogland schrijft in zijn Statenvoorstel dat de stikstofuitstoot straks met 99 procent afneemt. Navraag leert dat daarbij alleen de uitkoop van de zes melkveehouders is meegerekend. Extra stikstofuitstoot door bijvoorbeeld bouw en gebruik van de recreatiewoningen is er niet in meegenomen, laat woordvoerder Silvia Hania desgevraagd weten. Die moet nog worden onderzocht.
Verder zou de CO2-uitstoot van het veen, berekend op 16.000 ton per jaar, met 77 tot 86 procent kunnen worden teruggebracht. Bij die cijfers baseert men zich op een onderzoek uit 2017 dat elders in het land, niet in de Hegewarren zelf dus, is uitgevoerd.
Het voorstel wordt de komende maanden besproken in Provinciale Staten, gemeenteraad en het waterschapsbestuur. Snel daarna komt nog een volgende discussie: de vraag of in het gebied ook een nieuwe vaarweg naar Drachten moet komen. De gemeente wil dat graag en ook Earnewâld heeft er wel oren naar, omdat dan de beroepsvaart niet meer door De Alde Feanen hoeft.
It Fryske Gea is er nog niet uit of ze daar voor of tegen is, zegt De Vries: daarvoor wil hij eerst een uitwerking zien met alle voor- en nadelen.
Later wordt ook gekeken of nog extra vaarwater voor de recreatievaart wenselijk is. Dat zou tot tien miljoen euro extra kosten.
Er is waarschijnlijk nog genoeg tijd om daarover na te denken. Mede doordat gaswinner Vermilion nog jarenlang rechten heeft in het gebied, kan het nog decennia duren tot de ontpoldering klaar is. Gerekend wordt op afronding tussen 2045 en 2050
Hieronder een grotere (maar wat donkere) foto van de papieren krant, en dááronder de Co-creatie afbeelding mét vaarweg.
En mét vaarweg ziet dit plan er uit als hieronder:
